Regionalni stručni skup upotpunio Festival: Javni prostori pripadaju svim građanima

Regionalni simpozijum „Javni prostor u gradu – kultura korišćenja“ održan je protekle subote na Brod teatru Studentskog kulturnog centra Novog Sada, kao deo pratećih programa ovogodišnjeg Festivala uličnih svirača. Teme koje su pokrenute osvetlile su dobre i loše prakse u javnim gradskim prostorima, prostorima koji bi trebalo da pripadaju svim građanima, čime se ovaj skup nadovezao na ideju Festivala o revitalizaiji Podgrađa Petrovaradinske tvrđave.

Simpozijum „Javni prostor u gradu – kultura korišćenja“ organizovalo je udruženje Suburbium iz Petrovaradina, koje multidisciplinarnim aktivnostima od 2002. godine skreće pažnju na Podgrađe i baštinu iz 18. veka koja je prepuštena devastaciji, promovišući je na regionalnim i evropskim skupovima o baštini. Cilj simpozijuma je bilo pokretanje tema o definisanju javnog prostora, vlasništvu nad njim, (ne)aktivnim građanima, valorizaciji sadržaja uličnog spektakla, odnosu sadržaja i prostora, o umetničkim intervencijama u celinama koje su graditeljska baština, kao i o javnoj socijalnoj dimenziji u lokalnoj zajednici. Deo odgovora, ali i novih pitanja čuli su se od učesnika simpozijuma, koji su na skup došli iz čitavog regiona. Zaključak je ipak bio samo jedan: sve je u našim rukama, samo je neophodno pokrenuti se i raditi na rešavanu problema!

Darko Reba sa novosadskog Fakulteta tehničkih nauka – Departmana za arhitekturu i urbanizam, na primerima uporedne analize nekoliko evropskih gradova postavio je pitanje zbog čega se dobre ideje ne bi mogle primeniti i u Podgrađu Petrovaradinske tvrđave, odnosno u drugim našim gradovima. Riječanke Ivana Golob Mihić iz Centra za industrijsku baštinu i Ema Aničić iz Muzeja Grada, predstavile su tri projekta revitalizacije njihove industrijske baštine: kompleks nekadašnje šećerane i njena prenamena za muzej i biblioteku, obnovu nekadašnjeg Titovog broda iz flote Jugoslavenske ratne mornarice „Galeb“ i prenamenu takođe u muzejske svrhe, te obnovu lučkih skladišta i postavljanje izložbe torpeda u železničke skladišne hale.

Na primeru glavnog grada Makedonije Skoplja, Nikola Pisarov iz Centra savremene umetnosti kritički se osvrnuo na projekat „Skoplje 2014“ koji je ostvaren bez ikakve javne rasprave, a prema kome je na prostoru od jednog kvadratnog kilometra prvo uništeno javno gradsko zelenilo, a zatim sagrađeno 20 novih zgrada i postavljeno više od 250 skulptura! Paralele između dve tvrđave, u Osijeku i Petrovaradinu, ali samo graditeljske, izložio je Zlatko Uzelac iz zagrebačkog Instituta za povjest umjetnosti uz prikazivanje obnovljenog prostora ispred osiječke Tvrđe koji je prokopavanjem kanala, obnovom linete i postavljanjem klupa postao javni prostor ne samo za šetnju, već za održavanje raznih manifestacija.

O fenomenu boja u arhitekturi, malo poznatom kod nas, govorila je Dragana Vasiljević Tomić sa Arhitekstonskog fakulteta u Beogradu, a primere rada sa građanima u javnim prostorima izložila je Tatjana Rajić, članica jedne od najuglednijih nevladinih organizacija u regionu – „Expeditio“ iz Kotora. Mia David sa Departmana za arhitekturu i urbanizam FTN u Novom Sadu, predstavljajući projekat koji je zadala studentima, a odnosi se na intervencije u tri javna prostora u Beogradu koji su povezani sa održavanjem 50. Bitefa, postavila je pitanja – šta je javni prostor, čiji je javni prostor i u kojoj meri on može da „pravi“ aktivne građane?

Jošt Derlink iz evropski poznate nevladine organizacije „prostoRož“ koja se bavi istraživanjem javnog urbanog prostora i njegovog značaja kako za lokalno stanovništvo tako i za šire društvo, predstavio je Biblioteku predemeta u kojoj umesto knjiga može da se pozajmi sportski rekvizit, kućni aparat, alat, igračka… Glavni cilj biblioteke je da omogući ljudima da iznajme stvar koju bi inače kupili, čime im se pruža pomoć pri uštedi novca i prostora. Katarina Dajč i Miljena Vučković iz sve aktivnije i vidljivije organizacije Scenatoria iz Petrovaradina, elaborirale su ideju o približavanju nevidljivog graditeljskog nasleđa na primeru Petrovaradinske tvrđave i njenih srušenih delova putem izvođačke umetnosti kao instrumenta, u okviru projekta “Tvrđava od papira”.

Foto: Kaća Lazukić Ljubinković